مرخصی استحقاقی در قانون کار ایران | محاسبه روز و ساعت مرخصی سالانه کارگران
مرخصی استحقاقی طبق قانون کار ایران ۳۰ روز تقویمی است که معادل ۲۶ روز کاری یا ۱۹۲ ساعت در سال میشود. در این مقاله، محاسبه دقیق روز و ساعت مرخصی سالانه کارگران را بررسی میکنیم.
۱. مبنای قانونی مرخصی استحقاقی (ماده ۶۴ قانون کار)
مطابق ماده ۶۴ قانون کار ایران:
مرخصی استحقاقی سالانه کارگران، با استفاده از مزد و احتساب چهار روز جمعه، جمعاً یک ماه است و سایر ایام تعطیل جزء مرخصی محسوب نخواهد شد.
بنابراین هر کارگر مشمول قانون کار، در هر سال کاری مستحق ۳۰ روز تقویمی مرخصی است. از آنجا که جمعهها جزء تعطیلات هفتگی محسوب میشوند، در عمل کارگر ۲۶ روز کاری مرخصی خواهد داشت.
۲. مثال کاربردی محاسبه مرخصی استحقاقی
فرض کنید کارگری از روز چهارشنبه تا یکشنبه مرخصی میگیرد:
اگر کارفرما جمعه را هم جزء مرخصی حساب کند → مرخصی ۴ روز و کارگر باید در سال ۳۰ روز مرخصی بگیرد.
اگر جمعه را مرخصی حساب نکند → مرخصی ۳ روز و کارگر در سال ۲۶ روز مرخصی خواهد داشت.
جدول مقایسه مرخصی استحقاقی در حالت ۳۰ روز و ۲۶ روز کاری
| روز هفته | مرخصی ۳۰ روزه | مرخصی ۲۶ روزه |
|---|---|---|
| چهارشنبه | ۱ | ۱ |
| پنجشنبه | ۱ | ۱ |
| جمعه | ۱ | ۰ |
| شنبه | ۱ | ۱ |
| جمع | ۴ | ۳ |
۳. ساعات موظفی کار در قانون کار (ماده ۵۱)
طبق ماده ۵۱ قانون کار:
ساعات کار موظفی کارگران نباید از ۴۴ ساعت در هفته تجاوز کند.
تقسیم ساعات کاری در ایران معمولاً اینطور است:
شنبه تا چهارشنبه: روزی ۸ ساعت = ۴۰ ساعت
پنجشنبه: ۴ ساعت
جمع کل هفته: ۴۴ ساعت
۴. محاسبه ساعات کاری موظفی در ماه
هر ماه استاندارد (۳۰ روزه) شامل ۴ جمعه تعطیل است.
تعداد روزهای کاری واقعی = ۲۶ روز.
اگر مبنا را هفتهای ۴۴ ساعت در نظر بگیریم:
۴ هفته کامل (۲۸ روز) = ۱۷۶ ساعت
اما تا ۳۰ روز، ۲ روز کاری کم داریم.
هر روز کاری = ۸ ساعت → ۲ × ۸ = ۱۶ ساعت
۱۷۶ + ۱۶ = ۱۹۲ ساعت موظفی در یک ماه استاندارد
۵. تبدیل مرخصی استحقاقی به ساعت
مرخصی سالانه = ۳۰ روز تقویمی = ۲۶ روز کاری
مبنای ساعت کاری ماهانه = ۱۹۲ ساعت
مرخصی استحقاقی سالانه = ۱۹۲ ساعت در سال
میانگین: ۱۹۲ ÷ ۱۲ = ۱۶ ساعت مرخصی در ماه
۶. نکات کلیدی درباره مرخصی استحقاقی
مرخصی استحقاقی حق غیرقابل اسقاط است؛ کارگر نمیتواند از آن صرفنظر کند.
مطابق ماده ۶۶ قانون کار، حداقل ۹ روز از مرخصی سالانه باید متوالی استفاده شود.
مانده مرخصی استحقاقی قابل انتقال به سال بعد نیست، مگر با توافق طرفین.
در زمان خاتمه قرارداد، کارفرما موظف است مانده مرخصی استفادهنشده را تسویه کند.
سوالات متداول درباره مرخصی استحقاقی
آیا مرخصی استحقاقی قابل انتقال به سال بعد است؟
خیر؛ مگر با توافق کارگر و کارفرما.
آیا مرخصی استحقاقی قابل فروش است؟
فقط در زمان خاتمه قرارداد کار، کارفرما موظف است مانده مرخصی را پرداخت کند.
مرخصی استحقاقی ساعتی چگونه محاسبه میشود؟
بر مبنای ۱۹۲ ساعت در سال (۱۶ ساعت در ماه) محاسبه میشود.
جمعبندی
مرخصی استحقاقی در قانون کار ایران برابر با ۳۰ روز تقویمی است که با کسر جمعهها، عملاً ۲۶ روز کاری یا ۱۹۲ ساعت در سال خواهد بود. رعایت این حق برای سلامت روحی و جسمی کارگران ضروری و برای کارفرما الزامی است.
